Całopalenie – Robert Marasco

Literatura grozy rządzi się własnymi prawami. Dopóki wywołuje u Czytelnika pożądane reakcje, jest akceptowana przez społeczeństwo. Jednak nawet w trudnych chwilach dla całego społeczeństwa horror może odnaleźć swoją niszę. Wydawałoby się, że tragiczne sytuacje nie powinny być tym bardziej podkopywane. Jednak Marasco postanowił rzucić się na głęboką wodę tworząc Całopalenie. Nawiedzony dom z poszukiwaniem siły budzącej lęk? Uciekanie z budynku przez stworzeniem powodującym gęsią skórkę? A może by tak… coś zdecydowanie różniącego się od klasycznego podejścia? Zapraszam do rezydencji rodzeństwa Allardyce. 

Tytuł oryginału: Burnt offerings 

Tłumaczenie: Bartosz Czartoryski 

Ilustracje: Maciej Kamuda 

Wydawnictwo: Vesper 

Rok wydania: 2020 

Liczba stron: 313 

Codzienność potrafi nużyć oraz przygaszać doprowadzając do życiowego wypalenia. Ben i Mirian Rolfe mają dość swojego mieszkania na Brooklynie. Ciasnota oraz duchota jest nie do wytrzymania podczas upalnego lata. Mirian wyłapuje okazję – dom do wynajęcia za przystępna cenę. Piękny budynek, z wieloma drogocennymi przedmiotami, nieco zaniedbany i potrzebujący letniej opieki. Jest jednak mały haczyk. Muszą zaopiekować się starszą panią zamieszkałą w odległym skrzydle. Rodzeństwo Allardyce bardzo szybko przekazuje rodzinie Rolfe klucze do nowego lokum. Wtedy jeszcze nie wiedzą, jak bardzo będą żałować podjętej decyzji. 

Nieśmiało podeszłam do historii zaprezentowanej przez Marasco. Moje skojarzenia z nawiedzonym domem raczej nie należały do zbyt przyjemnych. Wizja rozpoczęcia frapującej powieści o kolejnym, również powodowała we mnie nietypowe napięcie. Dość szybko zareagowałam na kotłujące się we mnie uczucia, aby lepiej skupić się na treści. Wtem moje zafrasowanie zamieniło się w zmieszanie. 

Ben oraz Mirian to byty, które zdecydowanie nie powinny nigdy być razem. Gdzie jeszcze Bena potrafiłam po części zrozumieć i wybaczyć mu niektóre postępki, to tak Mirian zrażała mnie do siebie w kolejnych rozdziałach. Postacie zostały stworzone wielowymiarowo. Każde przechodziło w swoim życiu problemy osobiste, których druga połówka nie potrafiła zrozumieć. Załamanie tych dwojga wisiało na włosku. Lecz to dopiero zobojętnienie Mirian wzbudziło większe zaniepokojenie niż zachowanie Bena. Skoro te małżeństwo jest na załamaniu, to jaką odgrywa rolę dom? 

Nawiedzenie może kojarzyć się z czymś złym, niedobrym, powodującym ból oraz cierpienie. Również pierwsze, co przychodzi do głowy to dziwna, mistyczna siła, energia lub Coś powodującego nietypowe zbiegi okoliczności. Sytuacje mogące wydarzyć się wyłącznie w koszmarach. Całopalenie to całkowicie inne podejście do tematu nawiedzonego domu. Budynek jest elegancki. Idealnie wpasowuje się w klimat wiejskiego życia. A jednak żywopłot oddziela dźwięki z zewnątrz, drzewa wyciszają okolicę, a zaschnięta krew… to wyłącznie historia. Pomimo tych aluzyjnych wskazówek małżeństwo Rolfe wraz z synem wynajmują dom na lato. 

Przewartościowanie, a może ukryte skłonności? Zastanawiałam się kimże jest Mirian? Ta kobieta miała fioła na punkcie drogocennych mebli oraz dekoracji. Wszystko możliwego do zakwalifikowania jako antyk, doprowadzało ją do ogromnej ekscytacji. Materializm aż kipiał z niej litrami. Dom oraz jego wyposażenie są najważniejsze! Nie bez przyczyny opisy pokoi stanowiły ważny punkt odniesienia. Wyłącznie tak mogliśmy zrozumieć, co dzieje się w jej głowie. Istotnie była to niezła mieszanka kłamstw podsycana imaginacją umysłu. Czy Mirian miała w ogóle władze nad samą sobą? Zachowanie Bena również nie zasługuje na pochwałę, jednak jakby to wyglądało, gdyby tylko jedna strona medalu była zardzewiała? Natomiast nie można mu odebrać przebłysków zdrowego rozsądku oraz natychmiastowego działania. Czasami zastanawiałam się kto jest odpowiedzialny za jego czyny: on sam czy Coś wpływającego na niego z domu? 

Nurtowało mnie zaślepienie Mirian oraz uległość Bena. Wyraźne znaki budzące zaniepokojenie były niewidoczne dla niektórych oczu. Choć dzwony biły na alarm, to brnięto dalej w ten absurdalny tok działania. Zbyt duża ufność, zmęczenie, przepracowanie? Gdy dołączę do tego nietypowe, wręcz opryskliwe zachowanie stróża/woźnego domu oraz wychodzące poza kanon rodzeństwa Allardyce… zastanawiam się czy prawidłowo zrozumiałam przekaz treści? Może to racjonalność podpowiada mi te myśli, albo nieufność do tak ekscentrycznych osób, lecz nadal szukam odpowiedzi: dlaczego? 

Całopalenie zostało wydane w 1973, w czasach rozkwitu powieści grozy. Dumnie stało na półkach obok takich dzieł jak Dziecko Rosemary lub Egzorcysta. Marasco był prekursorem nowego spojrzenia na Nawiedzone domy. Dla niego liczyli się wyłącznie ludzie przebywający w specyficznym budynku. Świeżością przyciągnął czytelników dając im niespotykany dotąd dreszczyk emocji. Choć minęło tyle lat, to książka nadal budzi zainteresowanie. W Polsce została wydana wraz z ilustracjami Macieja Kamudy. Klimatycznie przedstawieni bohaterowie, upiorny dom oraz pobudzające wyobraźnie drzwi. Zdecydowanie otrzymujemy porządną dawkę grozy w najlepszym wydaniu! 

Podsumowując: Marasco podjął próbę wprowadzenia mroku, a zarazem zrozumienia do trudnych pod względem ekonomicznym dla Amerykanów czasu. Nawiedzony dom przedstawiony w Całopaleniu potrafił przygnieść w fotel i wzbudzić niepokój w przyszłych właścicielach podobnych nieruchomości. Tajemnicze drzwi nestorki, klimatyczne ilustracje oraz logiczne, wyłącznie po pierwszym wrażeniu, działania stworzyły sieć lęku wywołanego u Czytelnika. Napięcie rośnie wraz z przeczytanymi rozdziałami, pytania rodzą się wywołane skrępowanymi zachowaniami. Nienasycenie pożera od środa, pali głód posiadania wiedzy: Co jest za tymi drzwiami? 

Ale jakimi drzwiami? 

Za możliwość przeczytania książki, dziękuję Wydawnictwu Vesper.