Zabić drozda – Harper Lee

„Na wszystko jest jakiś sposób” 

Lata 30, Maycomb w stanie Alabama. Jean Louise (Smyk) oraz jej brat Jeremy (Jem), jak co roku spędzają lato na beztroskich zabawach. Jednakże w te wakacje poznają chłopca, który przedstawia się jako Charles Baker Harris i... umie czytać. Spotkanie tej trójki dało początek nowym wydarzeniom w miejscu, gdzie kolor skóry ma znaczenie. Czy dzieci są w stanie zrozumieć konflikty na tle rasowym? Jak wytłumaczyć wszelkie uprzedzenia oraz nierówności wynikające z wieloletnich przekonań? Co można zrobić, gdy dostrzega się człowieka samotnego, a jednocześnie zamkniętego w klatce? I dlaczego zabicie drozda to haniebny czyn? 

Harper Lee od dzieciństwa miała styczność z konfliktami na tle rasowym, co wynikało z miejsca zamieszkania jakim był stan Alabama. Gospodarka opierające się głównie na plantacjach bawełny powodowała, iż plantatorzy byli przeciwni zniesieniu niewolnictwa. Choć po wojnie domowej wszyscy obywatele otrzymali wolność, to daleko było do równouprawnienia pomiędzy nimi. Dla autorki, jej miejsce zamieszkania, stanowiło idealne tło fabularne dla Zabić drozda. Historia ta poruszyła serca wielu osób, ponieważ zaledwie dwa lata później otrzymała za nią Nagrodę Puliztera. Co jest wybitnego w tej powieści, iż przyznano tak znaczące wyróżnienie? 

Fabuła dzieli się na dwa wątki. Pierwszym z nich jest fascynacja Smyka, Jema i Dilla tajemniczym sąsiadem. Mężczyzna od wielu lat nie wychodzi z domu, co spowodowało powstanie wielu plotek. Ciekawość dzieci wzrasta wraz z podsycaniem wzywań rzucanych pomiędzy sobą. Te beztroskie zabawy mające na celu wykazaniem się odwagą, mogą zakończyć się nieprzyjemnymi skutkami. Jednakże kto w ich wieku zwracałby na to uwagę? Drugim, równie ważnym tematem, jest proces Toma Robinsona, oskarżonego o gwałt na dziewiętnastoletniej dziewczynie. W rolę jego obrońcy wciela się Atticus Finch – ojciec Smyka oraz Jema. Afroamerykanin, ze względu na swoje pochodzenie, jest z góry skazany na więzienie. Choć Atticus ze wszystkich sił stara się odkryć prawdę, to niewielu mieszkańców Maycomb chce ją poznać. Uprzedzenia są silniejsze od wszelkiej moralności. 

„Tylko że tutaj wystarczy kropla krwi 

i już uważają cię za czarnego w stu procentach” 

Strukturę społeczeństwa miasteczka poznajemy z punktu patrzenia Jean Louise. Na przestrzeni dwóch lat, ta bystra siedmiolatka, odkrywa przed nami rzeczywiste oblicze miejscowych. Smyk dostrzega relacje, które trudno jest jej zrozumieć, lecz zawsze zadaje pytania, aby uzyskać szerszy kontekst. Jej umysł, jako nieskalany dorosłością, spostrzega hipokryzję w wypowiadanych słowach oraz idącymi za nimi sprzecznymi działaniami sąsiadów. Uczy się wyciągać prawidłowe wnioski, a przede wszystkim dokładnie analizuje społeczeństwo Maycomb. Choć stara się pomagać innym oraz wspierać posiadaną wiedzą, to dopiero słowa życzliwej sąsiadki otwierają jej umysł na nowe horyzonty. Albowiem posiadając wiedzę, iż „ludzie, którzy maja nieco rozumu, nigdy nie chlubią się swoimi talentami”, rozpoczyna nowy rozdział w zrozumieniu sytuacji z tajemniczego sąsiada oraz Toma Robinsona. 

Nieraz ogarniał mnie smutek, gdy rażąca obojętność na cierpienie czarnoskórych była podkreślana prostymi rysunkami Freda Fordhama. Bezsilność oraz rozpacz przedstawione zostały w odcieniach zieleni, błękitu oraz brązu. Natomiast szara rzeczywistość w miasteczku była pełna ponurych, brudnych kolorów. Stała się odbiciem ludzkich serc, ich niepokojów i frustracji. Choć kreska przypomina nieco komiksy z uniwersum Marvela lub DC, to jednocześnie nadają pewnego rodzaju odzwierciedlenia tamtejszych czasów. 

Podsumowując: Wydawać by się mogło, iż kategoryzacja rasowa w dziejach ludzkości jest "zakończona". Jednakże systematycznie objawia się czasach wojny oraz pokoju. Autentyczność problemu tkwi w nas samych, choć trudno jest się nam do tego przyznać. Zabić drozda to grzech, który rozpala w niewinnych sercach gniew. Budzi wstręt wśród tych, dla których każde życie posiada tę samą wartość. Jeśli normy zachowania nakazują upokarzać innych wyłącznie ze względu na fakty, których nie można zmienić, to czy nadal można to nazwać wartością? Zwłaszcza moralną? Czy zabicie żywej istoty, dla chwilowej uciechy ludu, ma jakikolwiek sens? Czy kiedykolwiek miało? 

Cytaty pochodzą z H. Lee, Zabić drozda, Wydawnictwo Jaguar 2020, s 88, 174, 113 

Tytuł oryginalny: To kill a mockingbird 

Adaptacja i ilustracje: Fred Fordham 

Tłumaczenie: Stanisław Kroszczyński 

Wydawnictwo: Jaguar 

Typ: Powieść graficzna 

Rok wydania: 2020 

Liczba stron: 273